ویژگی های کلی نظام امامت
جهت گیری:
اولین ویژگی نظام امامت جهت گیری آن در مسیر ولایت الهی ، امامت پیامبر خدا و مرتبه ای از ربوبیت حضرت حق است. چنانچه آیه شریفه قرآن همچون (اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامرمنکم) و (من یطع الرسول فقد اطا ع الله) و (انما ولیکم الله و الرسوله و الذین امنوا الذین یقیمون الصلوه یوتون لزکوه و هم راکعون) به آن دلالت دارد.
مشروعیت: مشروعیت نظام سیاسی امامت ریشه در تعیین و نصب الهی دارد بنا بر این امام از ناحیه خداوند سبحان حق تصرف در همه ی شئون امور را دارد. اما از دیدگاه شیعه، جدایی از تحقق یا عدم تحقق حکومتش ، دارای مشروعیت است و عدم مقبولیت مردمی در مشروعیت او تاثیری ندارد.
تحقق عینی امامت:
هر چند تعیین امامت ، توسط خداوند انجام می گیرد و مشروعیت آن نیز به نصب الهی بر می گردد . اما فعلیت یافتن ولایت یعنی اعمال سرپرستی ، اداره امور جامعه و هدایت آن به سوی اهداف تعیین شده ، بدون پذیرش و مشارکت ما مومین یا مردم امکان پذیر نیست. چنانچه غیر از یک یا دو مورد بقیه ائمه ی معصومین علیه السلام به دلیل عدم قبول و تمکین مردمف نتوانستن امامت اجتماعی خود را اعمال نمایند.
بنابر این امامت هنگامی عینیت اجتماعی می ابد که مردم با قبول و پذیرش خود ، دست امام علیه السلام را برای اداره جامعه فشرده و خود صورت تحققی نظام امامت را با جان و دل بپذیرند.
ویژگی دیگر نظام امامت ، تناسب آن با مراتب تولی و پذیرش اجتماعی است . یعنی ظرفیت تولی و. پذیرش مردم هر اندازه باشد متناسببا همان ظرفیت ، ولایت و امامت نیز بر آنها معین می شود البته این موضوع اختصاص به نظام امامت ندارد. بلکه از سنت های الهی است و در هر جامعه و نظامی جاری می شود همانطور که قرآن کریم عامل اصلی در سرنوشت مردمان را خود ایشان معرفی می کند : ( ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیرا ما به انفسهم ) و پیامبر اسلام (ص) می فرماید ( کما تکونونیولی علیکم) یعنی هر طور که شما باشید ولایت و سرپرستی شما همانگونه قم خواهد خورد . خداوند تبارک و تعالی فرموده است : ( وقتی بندگان من آگاهانه مرا نا فرمانی کنند ، کسی که مرا نمی شناسد برا آنها مسلط خواهد شد ) . بنا بر این در نظام امامت ، دمردم ، در هر سطحی که خود را تعریف کنند امام نیز ایشان را در همان سطح از اراده اجتماعی رهبری می کند .
(نظام سیاسی اسلام ، نصرتی ، 78-79)